ANALYSE – Uitgevers zijn razend op Apple, schrijft zakenkrant The Wall Street Journal. In de volgende versie van het mobiele besturingssysteem iOS – die in september verschijnt –  maakt de iPhone-maker het namelijk mogelijk om advertenties in de browser te blokkeren. Daarmee ondergraaft Apple het verdienmodel van veel mediabedrijven, die deels afhankelijk zijn van de inkomsten van banners.

De ‘adblocker’ wordt niet ingebouwd in het besturingssysteem, maar Apple maakt het voor programmeurs mogelijk om apps te maken die inhaken op de browser Safari. Dat betekent dat gebruikers wel de moeite moeten nemen om een extra app op hun telefoon te zetten, als ze geen advertenties meer willen zien.

Adblockers zijn al langer in schwung op de pc. Zo’n 6 procent van de internetgebruikers heeft er eentje geïnstalleerd, volgens een recent rapport van PageFair. Dat zijn bijna 200 miljoen mensen, een groei van 40 procent ten opzichte van een jaar geleden.

Met de stap van Apple dreigt de adblocker ook op mobiel door te breken. Als honderden miljoenen iPhone- en iPad-bezitters straks geen banners meer zien in de browser, betekent dat een serieuze deuk in de mobiele advertentiemarkt van ruim 60 miljard euro.

Dubbele agenda

Apple zegt de advertenties te blokkeren om de prestaties van mobiele websites te verbeteren. Door de reclames duurt het laden van een pagina vaak een stuk langer. Dat bevestigt iOS-ontwikkelaar Dean Murphy tegenover The Wall Street Journal. Uit tests voor zijn adblock-app Crystal blijkt dat nieuwssites bijna vier keer zo snel laden zonder reclames en de helft minder data verbruiken.

Frappant is dat Apple geen advertenties wil blokkeren binnen apps. Want daar hebben reclames een minder grote invloed op de prestaties, claimt het bedrijf. Maar die keuze is puur eigenbelang: Apple verdient via zijn dienst iAds namelijk geld aan de verkoop van advertenties binnen apps. Bovendien bouwt Apple een nieuws-app in iOS 9 met artikelen van grote uitgevers. Van de reclames die bij de stukken staan, zou Apple een deel van de inkomsten kunnen vangen.

Kortom: door mobiele sites onaantrekkelijker te maken voor mediabedrijven, moedigt het bedrijf van topman Tim Cook het maken van apps aan. En toevallig verdwijnt 30 procent van de inkomsten van applicaties in de zakken van Apple. Kassa dus.

Google pesten

Toch zegt Apple naar buiten toe niet dat de adblocker een verkapte manier is om de kas te spekken. Nee, Tim Cook werpt zich sinds een halfjaar op als voorvechter van privacy. Veel adverteerders volgen gebruikers online door het plaatsen van cookies, kleine tekstbestandjes die tijdelijk op computers worden opgeslagen om surfgedrag en persoonlijke voorkeuren te registreren. Dat wil Cook tegengaan met de adblocker.

Ook trekt Apple-topman met zijn privacycampagne een lijn in het zand om Apple te onderscheiden van Facebook en Google. Die bedrijven verdienen namelijk geld door profielen van hun gebruikers samen te stellen en die te 'verkopen', zodat adverteerders hun reclames beter af kunnen stemmen op het publiek. "Jij bent niet de klant, jij bent het product", zei Cook in een toespraak eerder dit jaar over dat verdienmodel. "Wij geloven dat een goede gebruikerservaring niet ten koste moet gaan van jouw privacy.

Hypocriet standpunt

Maar dat standpunt is lichtelijk hypocriet. Apple verkoopt jouw data dan wel niet aan adverteerders, maar wil zelf wel zoveel mogelijk van gebruikers leren om zijn eigen diensten te verbeteren. Voor de nieuwe virtuele assistent Proactive bijvoorbeeld koppelt Apple aan de achterkant gebruikersgegevens om een gepersonaliseerde service te bieden. Naar eigen zeggen gebeurt dit op anonieme basis, maar hoe kun je een dienst op maat maken als je niet weet wie het apparaat gebruikt?

Ook de online opslagdienst iCloud is niet onomstreden; foto's en bestanden van iPhones, iPads en Mac-computers belanden soms zonder dat gebruikers het doorhebben op servers van Apple om ze te kunnen synchroniseren tussen apparaten. Een handige functie, maar wel een die aan de basis stond van het schandaal met de gestolen naaktfoto's van beroemdheden vorig jaar. Bovendien was iCloud niet zo goed beveiligd als zou moeten.

En als Apple privacy daadwerkelijk hoog in het vaandel heeft staan, zou het iets moeten doen aan de beveiligingsvragen waar het nog steeds op leunt. Want zoals beveiligingsexpert Bruce Scheier tien jaar geleden al schreef, is dat een achterhaalde manier om een account te beveiligen.